Nguyễn Quang Bình –
Cứ tưởng du lịch là một ngành khai thác kinh tế sạch nhất, nên trước đây nó từng được gọi là “nền công nghiệp không khói”.
Càng lúc các quốc gia mạnh về du lịch càng thấy rằng, ngành du lịch sẽ không xứng đáng được mang cái “tên thánh” ấy khi ngành này phát triển rộng hơn nhờ thế giới tối đa và tối ưu hóa phương tiện chuyên chở, nhà hàng khách sạn và đa dạng hóa các điểm tham quan dã ngoại v.v…
Khái niệm du lịch “bền vững”, “có trách nhiệm”, du lịch “sạch” xuất phát từ đó và trở thành một lời kêu gọi thống thiết từ những nhà quản lý, công ty cũng như khách du lịch có ý thức bảo vệ môi trường, bảo đảm an toàn môi sinh cho chính cộng đồng con người và sinh vật ngay trên khu vực khai thác du lịch.
Thật ra, chưa ai tính được tốn kém chi phí làm sạch lại môi trường và tái tạo môi sinh trong một vùng du lịch đã được khai thác bằng những con số kế toán cụ thể. Nhưng điều rõ ràng là một địa điểm du lịch quá dơ bẩn và mất vệ sinh như vung vãi bao nylon, các túi chai đựng thực phẩm và kể cả thức ăn thừa… thường khó thu hút lại khách tham quan.
Không như các ngành công nghiệp khai khoáng hay các công trình thủy điện, khu vực ảnh hưởng của chúng lúc hoạt động khá hạn hẹp ngay từ lúc khởi công đến khi vào vận hành, ngành du lịch ngày nay đang chịu sức ép khai thác kinh tế trên diện rộng mà nguồn thu nhập của ngành lại chính là tiền bạc từ trong túi của đối tượng khai thác là khách du lịch.
Chính vì vậy, nếu không bền bỉ kêu gọi “thượng đế” để mong được sự thông cảm và hỗ trợ của họ, và nếu như gặp phải sự vô tâm, vô cảm của chính công ty khai thác mà chỉ chạy theo đồng tiền và lợi nhuận… thì không mấy chốc các khu du lịch, những danh lam đẹp như mơ trở thành các núi rác, lại là ổ dịch bệnh cho dân cư trong vùng.
Phát triển du lịch bằng mọi giá hay chỉ tính trên cơ số kim ngạch để đạt kế hoạch kinh doanh của ngành du lịch của một nước hay một vùng nào đó mà không cân nhắc, cân đối giữa rủi ro gặp phải và yếu tố bù đắp, đôi khi dân chúng phải vì bát cơm mà mua chén thuốc.
Thật ra, khối lượng tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên của ngành du lịch là vô bờ bến chứ không như điều trước đây thường được nghe nói “ngành công nghiệp không khói” với hàm ý là ngành khai thác kiếm tiền không bụi bẩn, không đốt rừng phá núi… như nhiều người lầm tưởng.
Một cơ quan quản lý du lịch Pháp đưa ra các con số “tiêu hao” cho các hoạt động khai thác du lịch. Rất bất ngờ vì chúng không hề thua kém các ngành công nghiệp “có khói” khác.
Khối lượng tiêu thụ nước ngọt cho từng hành khách, tắm rửa, ăn uống, nước sử dụng cho các hồ tắm, tưới cỏ các sân golf được tính là 440 lít/ngày/đầu người.
Để thỏa mãn các hoạt động du lịch có liên quan, các nhà tổ chức tour phải động chân động tay để khai thác khoáng sản, nhiên liệu hóa thạch, đất, rừng, đất ngập nước, động vật hoang dã và cảnh quan… Hệ quả là phải phá rừng vô tôi vạ, gây nên hiện tượng xói mòn đất, lũ quét, đất chuồi… Nếu được quy ra thành chất đốt, củi sinh hoạt phải tốn đến 4-5 kg củi đốt nấu nướng và sưởi ấm/ngày/khách dã ngoại.
Tuy có tiếng là loại hình công nghiệp không khói, ngành du lịch phải sử dụng các phương tiện vận chuyển, xả thải gồm khói (máy bay), nước (tàu thủy), các chất rắn và lỏng, các sản phẩm thuộc dầu và dư lượng hóa chất còn quá hơn các ngành “có khói”. Giả sử như một tàu thủy du lịch xuyên đại dương xả chừng 7.000 tấn chất thải mỗi năm.
Nếu như tính 60% lượng hành khách đi máy bay là người đi du lịch, thì khói thải của ngành hàng không cũng nên được chia công bằng cho ngành du lịch. Đó là chưa nói đến sự hao mòn, tàn phá các vùng ngập mặn, các rạn san hô, các bãi biển nhường dần cho những công trình đô thị phục vụ du lịch…
Chỉ trừ một số công ty “ăn xổi ở thì”, nếu như các doanh nghiệp không tham gia vào các chương trình du lịch bền vững một cách chủ động và kịp thời, thì chính họ sẽ làm nghèo và xấu đi vùng khai thác du lịch, mà hệ quả là đẩy nhanh quá trình làm “tái nghèo” nơi đã từng hy sinh làm “con bò sữa” cho mình mà có khi doanh nghiệp du lịch phải dẹp tiệm vì khách sẽ không muốn lai vãng, mua tour của công ty “vô trách nhiệm” ấy nữa.
