Hà Phong –
Làm phim khó không? Câu trả lời là rất khó. Cũng như chuyện ăn, chuyện chơi, trẻ con sẽ học phần lớn bằng bản năng của mình và ở lớp học đặc biệt dành cho trẻ em – Teen Filmmakers – thông qua việc làm một phim ngắn, cái quan trọng nhất các em học được không chỉ đơn thuần là kỹ năng đạo diễn hay quay phim.
Lớp học không dành cho người lớn
Các “nhà làm phim tuổi teen” trên sân khấu Búp Sen Vàng, một giải thưởng thường niên của Trung tâm Hỗ trợ và Phát triển tài năng điện ảnh Việt Nam.
Khi lớp Teen Filmmakers ra đời tại Hà Nội, đã có rất nhiều ông bố bà mẹ gửi con theo học. Lớp học làm phim thú vị dành cho lứa tuổi thiếu niên này do Trung tâm Hỗ trợ và Phát triển tài năng điện ảnh Việt Nam (TPD) thuộc Hội Điện ảnh Việt Nam khai mở, với giảng viên chính là những người đã học tập và trưởng thành từ nơi đây.
Teen Filmmakers chỉ dành cho độ tuổi thiếu niên, bởi tầm tuổi này dễ học, dễ chơi, thích khám phá thế giới và quan trọng nhất, là độ tuổi “nền móng”. Kiến thức điện ảnh được chia sẻ thông qua hình thức một câu lạc bộ, trong tập thể 15-20 học viên, suốt 12 buổi, mỗi buổi 2-3 giờ giúp các em tiếp thu dễ dàng. Lớp không gò bó trong bàn ghế, phấn trắng bảng đen, mà thầy trò ngồi vòng tròn, cùng xem phim, bàn luận, vẽ storyboard (cốt truyện thể hiện bằng hình), cùng thực hành những động tác máy đầu tiên… Chính các em cũng thay nhau đảm nhiệm vị trí mà mình thấy phù hợp: bạn làm đạo diễn, quay phim, bạn làm phục trang, diễn viên… Lớp cũng chính là đoàn làm phim thu nhỏ, nhí nhố đáng yêu và có những góc nhìn trong sáng về cuộc sống.
Chuẩn bị kiến thức nền về nghệ thuật
Làm quen máy quay trong lớp học.
Kiến thức căn bản về nghệ thuật hiện nay thường bị xem nhẹ trong giáo trình học phổ thông, thậm chí có người còn quan niệm “nghệ thuật không ra tiền”. Khi một đứa trẻ có năng khiếu hội họa, âm nhạc… cha mẹ có thể cho con đi học. Nhưng tới cấp 2, cấp 3, nhiều cha mẹ lại ép chúng từ bỏ để tập trung học văn hóa. Ở Teen Filmmakers, các học viên được đặt những viên gạch đầu tiên xây nên hiểu biết về điện ảnh nói riêng, nghệ thuật nói chung bằng các hoạt động xem phim, thảo luận.
“Không chỉ nghệ thuật, các bạn nhỏ nên tiếp xúc sớm với nhiều thứ. Hãy cho các em có cơ hội được trải nghiệm, từ đó chúng mới biết mình thích cái gì. Am hiểu nghệ thuật chính là am hiểu cuộc sống. Bạn nào có cơ hội tiếp xúc sớm, sau này sẽ có cái nhìn mới mẻ và sâu sắc hơn về cuộc sống. Những điều đó chẳng ảnh hưởng gì đến “học văn hóa” như phụ huynh lầm tưởng”, anh Đặng Ngọc Dũng, một trong nhiều giảng viên lớp Teen Filmmakers nói.
Không chỉ học làm đạo diễn
Nhắc tới làm phim, người ta thường nghĩ tới vị trí đạo diễn. Nhưng có người sinh ra để làm đạo diễn, thì cũng có người chỉ phù hợp với vị trí trợ lý, diễn viên, âm thanh, biên tập… Trong lớp nhỏ, bạn nào thích vị trí nào sẽ xung phong đứng ở vị trí đó. Teen Filmmakers không ép buộc các em mà mong muốn học viên hiểu hơn giá trị của bản thân. Cái mà Teen Filmmakers mong muốn mang đến, không chỉ là tình yêu với nghệ thuật, mà còn rất nhiều thứ khác.
Anh Dũng cho biết: “Học làm phim còn để rèn luyện kỹ năng sống, chứ không đơn thuần chỉ là học”. Thật vậy, một bộ phim ra đời đòi hỏi những người thực hiện nó cần độc lập, tự tin, làm việc nhóm tốt. Không những thế, các kỹ năng như quan sát, giao tiếp, nắm bắt và trình bày ý tưởng với người khác, viết lách, phân tích, thuyết phục cũng như tiếp nhận sự chỉ trích cũng sẽ được chú trọng rèn luyện.
Anh Dũng là giảng viên của lớp Teen Filmmakers từ mùa hè 2015, đã giảng dạy khoảng 13 lớp. Mỗi lớp là vài chục cá tính khác nhau, nên có vô vàn tình huống dở khóc dở cười diễn ra.
Có lần cả lớp đi quay, có ba bạn nghịch lắm, giật mấy cái rễ cây si ở dưới sân chơi. Các anh chị thấy liền trêu đây là cây ma đấy. Lúc ra hiện trường quay không thấy các bạn đâu. Hóa ra “các ông tướng” đang vái lấy vái để bàn thờ ở gốc cây để xin lỗi. Hay có một lớp, lúc đầu các em rất bừa bộn, học xong ra về hay để lại rác. “Bọn mình không dọn giúp mà để đó. Hôm sau, vì lớp quá bẩn, có một bạn tự động đứng dậy thu dọn, và điều đó ảnh hưởng đến cả lớp. Trong lớp, bọn mình chỉ là người hướng dẫn. Có gì xảy ra thì đưa cho các bạn một vài lời khuyên, chứ không phân giải hay làm hộ. Và mình tôn trọng sự lựa chọn của các bạn nhỏ, thông qua đó, mới giúp các bạn tiếp nhận và yêu thích điện ảnh”, anh chia sẻ.
Nhiều bạn nhỏ học tại Teen Filmmakers là do “phụ huynh đăng ký và đưa đến” chứ không phải sở thích ban đầu của các em. Với khởi đầu như vậy, nếu một lớp học chỉ thuần là “học” thôi, sẽ rất khó níu chân các bạn nhỏ say sưa hoạt động. Anh Dũng hay chị Trang (một giảng viên) khi lên lớp đã cố gắng tạo các hoạt động mới cho lớp học, để một tuần học tập của các bạn tràn ngập sự thích thú, vui vẻ. “Sau một tuần, cháu rất mê phim, muốn làm phim, muốn đi học và trưởng thành hơn rất nhiều”, một phụ huynh nhận xét.
“Hiện tại mình không nghĩ mình dạy về điện ảnh, mà là trao đổi kiến thức và cùng các bạn làm phim. Mình đang cùng chơi và bổ sung cho các bạn những kỹ năng sống thích hợp”, anh Dũng cho hay. Còn anh Nguyễn Hoàng Phương, Giám đốc TPD cho biết: “Mong muốn của trung tâm là đưa mô hình này về các trường học. Trẻ em xứng đáng được “học” một cách thiết thực những điều mới mẻ và cần cho cuộc sống sau này”.
Đến nay, TPD đã tổ chức được 25 lớp Teen Filmmakers với khoảng 40 phim ngắn do chính các bạn nhỏ “sản xuất”.
