Lê Khánh –
Trong thời đại công nghệ, có vẻ như mọi thứ đều xoay quanh mình. Bất cứ lúc nào và ở đâu, bạn chỉ cần ngồi một chỗ, nhấc điện thoại lên alô hay gõ vài dòng tin nhắn là có ngay thức ăn. Song cái gì cũng có mặt trái của nó.
Quá nhanh
Với những người mê ăn vặt, có lẽ hiện tại là thời kỳ thích thú nhất. Nỗi khổ thèm món “độc” nhưng lại không có thời gian đi tìm quán ngon hay không có thời gian để đi mua mấy món lặt vặt ở những nơi hẻm hóc đã trở thành dĩ vãng.
Ai thích món bánh đúc đậm đà, sóng sánh ánh vàng của hành phi ở cái quán chỉ mở cửa vài tiếng mỗi ngày trong một con hẻm nhỏ trên đường Phan Đăng Lưu, ai thèm chén súp cua cạnh nhà thờ Đức Bà, ai muốn có dĩa gỏi đu đủ khô bò trên chiếc xe đẩy gần công viên Lê Văn Tám hay ly trà sữa Đài Loan thời thượng trên “phố trà sữa” Ngô Đức Kế… đều có thể được phục vụ ngay.
Người bán giờ đây không cần phải tốn kém nuôi đội ngũ nhân viên đi giao hàng nữa. Thực khách đặt hàng, quán kêu dịch vụ giao nhận là đồ ăn có thể được giao đến hang cùng ngõ hẻm. Mà phí giao hàng cũng có đáng là bao. Các công ty giao nhận đang cạnh tranh gay gắt để giành khách nên luôn đưa ra mức phí thấp nhất, cộng thêm đội ngũ xe ôm công nghệ hùng hậu sẵn sàng có mặt mọi lúc mọi nơi. Có quán chiều khách, chia sẻ phí giao hàng như một cách giữ chân thực khách.
Trong thời đại công nghệ, người mua hàng đã tiện, người bán cũng tiện không kém. Các tờ rơi, thư điện tử (e-mail) giới thiệu món ăn ngon cùng chương trình khuyến mãi thường xuyên cập nhật cho khách hàng. Mạng xã hội thì luôn có sẵn các cửa hàng chào món ngon. Chưa hết, các trang web, phần mềm ứng dụng tập hợp sẵn một danh sách dài các quán ăn ngon, có luôn dịch vụ giao nhận và đội ngũ chăm sóc khách hàng. Thích món gì, ở quán nào khách cứ đặt, sẽ có nhân viên gọi điện hoặc gửi e-mail kiểm tra trước khi giao… Đặt món qua mạng không chỉ tiện mà còn lợi vì thường xuyên có khuyến mãi, lúc là mã giảm giá, lúc lại miễn phí giao hàng trong giờ vàng… Tóm lại, một người có thể ngồi một chỗ mua các món tận đâu đâu mà vẫn không tốn kém thêm bao nhiêu, thậm chí có khi lại rẻ hơn so với tự đi.
…và cũng nguy hiểm
Công nghệ đã mang đến tất cả sự tiện lợi nhưng nó cũng đang là “tội đồ” gây ra nhiều hệ lụy, làm cho nhiều người, đặc biệt là giới trẻ ăn vặt nhiều hơn và ít vận động hơn trước. Công nghệ giúp các trào lưu ăn uống mới, những món ăn nhanh trở thành những “cơn sốt” trong giới trẻ. Tuy nhiên, nó cũng tạo nên thói quen ăn uống không lành mạnh, khiến người ta thích ăn hambuger, đồ chiên và đồ nướng, còn đồ uống thì ưa dùng nước ngọt, trà sữa – những món nhiều tinh bột, muối, chất béo và đường.
Theo kết quả nghiên cứu của Decision Lab, trong các món ăn vặt, trà sữa trở thành lựa chọn hàng đầu của thế hệ Z, là những người sinh năm 1995-2002. Nếu như các thế hệ trước thường dùng các bữa chính tại nhà, ăn vào những giờ cố định, thế hệ Z thường sử dụng các dịch vụ ăn uống ở ngoài và bất kể thời gian. Giới trẻ thích nghi nhanh với các loại thức ăn nhanh, nhất là các sản phẩm đến từ phương Tây. Trong năm 2017, mức chi tiêu cho ăn uống ở bên ngoài của thế hệ này lên đến 892.443 đồng/tháng cho một người.
Chuyện ít vận động, ăn uống không lành mạnh cũng được nhiều cơ quan truyền thông báo động qua việc dẫn các báo cáo nghiên cứu về tình trạnh này. Chẳng hạn, kết quả một điều tra quốc gia gần đây cho thấy, hơn 57% người trưởng thành ăn thiếu rau và trái cây so với khuyến nghị ít nhất 5 suất rau, trái cây với khoảng 400 gram mỗi ngày. Trung bình một người lớn tiêu thụ 9,4 gram muối mỗi ngày, gần gấp đôi so với khuyến cáo. Gần 1/3 dân số thiếu hoạt động thể lực so với khuyến cáo ít nhất 150 phút/tuần. Có báo dẫn nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Stanford (Mỹ), cho thấy người Việt Nam thuộc nhóm ít vận động, đi chưa tới 4.000 bước chân/ngày. Trong khi đó, mức trung bình thế giới là 4.961 bước chân/ngày.
Cuối tháng 12-2017, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký chỉ thị về tăng cường công tác dinh dưỡng người Việt Nam. Người đứng đầu Chính phủ cho rằng, tuy có nhiều cải thiện về dinh dưỡng nhưng tầm vóc của người Việt Nam chậm cải thiện và thấp hơn so với trung bình của nhiều nước trong khu vực. Thói quen ăn mặn, ăn ít rau và trái cây, thiếu vận động thể lực làm gia tăng nguy cơ bệnh tật, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm. Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành liên quan triển khai các giải pháp tăng cường dinh dưỡng, lồng ghép các chương trình giáo dục thay đổi hành vi về dinh dưỡng hợp lý, vận động thể lực phù hợp với học sinh, tăng cường vận động thể lực cho trẻ.
Nghiên cứu của Decision Lab cũng chỉ ra rằng, do sinh ra và lớn lên trong thời đại công nghệ phát triển, dễ dàng tiếp cận thông tin, điện thoại thông minh gần như đã trở thành vật bất ly thân của thế hệ Z. Hầu hết các hoạt động giải trí đều được thực hiện qua thiết bị này và mạng xã hội đang là kênh quảng cáo hiệu quả cho các thương hiệu. Vì thế, nếu muốn giáo dục để thay đổi hành vi dinh dưỡng thì đây là một kênh quan trọng mà các nhà quản lý nên xem xét.
Chuyện ăn uống rồi vận động để tiêu hao hết khối năng lượng nạp vào trong thời nay quả thật là nhiêu khê. Song ý thức cá nhân vẫn là quan trọng nhất. Để có thể sống khỏe, sống lâu mà tận hưởng các món ngon thì nên chăng, thay vì chỉ dùng điện thoại thông minh để tải các app (phần mềm ứng dụng) tìm món ngon thì cũng nên tiện tay tải thêm phần mềm đếm bước chân để theo dõi vận động của mình; thay vì dõi mắt xem chương trình khuyến mãi thì nên ghé vào mục sức khỏe xem mấy món ăn quen thuộc có mang đến tác hại cho bản thân hay không để mà né bớt, hay bớt chút tiền uống trà sữa để mua chiếc đồng hồ thông minh giúp nhắc nhở việc đi lại, vận động mỗi ngày. Từng thay đổi nhỏ lâu dần sẽ tạo nên thói quen tốt cho mỗi cá nhân và cả cộng đồng.
